DEHB mi, dijital yorgunluk mu? Sosyal medyadaki tanı videoları kafa karıştırıyor

Sosyal medyada hızla yayılan "öz tanı" videoları, dikkat dağınıklığı ve odaklanma sorunu yaşayan birçok kişiyi DEHB hastası olduğuna inandırıyor.

Sosyal medyada hızla yayılan "öz tanı" videoları, dikkat dağınıklığı ve odaklanma sorunu yaşayan birçok kişiyi DEHB hastası olduğuna inandırıyor. Psikiyatrist Uzm. Dr. Fatma Arkaz, "Bu belirtiler yoğun stres ve dijital dikkat yorgunluğu nedeniyle de ortaya çıkabilir, tanı süreci yalnızca uzmanlar tarafından yapılmalıdır" dedi.
Dijital çağ ile birlikte farkındalık artışı sağlanırken, aynı zamanda yanlış algıların da güçlenebildiği belirtiliyor. Sosyal medya platformlarında milyonlarca izlenen öz tanı videoları, özellikle genç yetişkinler arasında DEHB belirtilerine sahip olduğu düşüncesinin yaygınlaşmasına sebep oluyor. Ancak dikkat dağınıklığı, odaklanma sorunu ve zihinsel yorgunluk gibi günlük hayatta sık görülen sorunların DEHB ile karıştırılması hem bireyleri hem de ruh sağlığı hizmetlerini yanlış yönlendirebiliyor.
Memorial Antalya Hastanesi Psikiyatri Bölümü’nden Uzm. Dr. Fatma Arkaz, sosyal medyada hızla yayılan öz tanı eğilimlerinin risklerine dikkat çekti. Arkaz, "DEHB belirtileri arasında unutkanlık, organizasyon güçlüğü, erteleme davranışı ve dürtüsellik gibi faktörler yer alır. Ancak bu belirtiler yoğun stres, uykusuzluk ve dijital dikkat yorgunluğu gibi başka birçok durumda da geçici olarak gözlemlenebilir" dedi.
Dijital dikkat yorgunluğunun da odaklanma süresini kısalttığını belirten Arkaz, klinik tabloyla günlük hayattaki dikkat sorunlarının sık sık karıştırıldığına şu şekilde vurgu yaptı: "Uyaran fazlalığı ve çoklu ekran kullanımı da odaklanmayı zorlaştırır. Bu belirtiler, kalıcı bir bozukluk yerine çevresel faktörlerin sonucunda gelişen geçici tepkiler olabilir. Klinik tabloyla günlük hayattaki dikkat dağınıklığının karıştırılması, hem yanlış tanılara hem de tedavi süreçlerinin sekteye uğramasına sebebiyet verebilir."

Klinik DEHB belirtileri
Dr. Arkaz, klinik DEHB belirtilerini şöyle sıraladı: "Kolayca dikkati dağılma, insanların söylediklerini dinlemekte veya talimatları takip etmekte zorlanma, günlük işleri unutma (örneğin diş fırçalamak, çorap giymek), hiperaktif ve dürtüsel davranışlar."
Arkaz, hiperaktivite ve dürtüsellik belirtilerine ise "yüksek enerji, kıpırdanma, gürültülü konuşma, huzursuzluk, sırasını beklemekte zorlanma veya konuşmaları bölme" örneklerini verdi.

Yanlış ilaç beklentisi riske neden oluyor
Yanlış tanıların beraberinde ilaç kullanımı beklentisini de artırdığına işaret eden Arkaz, "DEHB tedavisinde kullanılan uyarıcı ilaçlar, bazı bireyler tarafından odak artırıcı performans hapı olarak algılanabiliyor. Bu da ilacın kötüye kullanım riskini artırır. Oysa bu ilaçlar ancak doğru tanı almış bireylerde, doğru doz ve takip ile faydalıdır. Gereksiz ya da yanlış kullanım ruhsal dengeyi bozabilir, bağımlılık riski neden olabilir" diye konuştu.

Profesyonel destek vurgusu
DEHB tanısının ancak çocukluktan itibaren bireyin birçok alandaki işlevselliğini uzun süreli olarak etkileyen belirtilerle konulabileceğini belirten Arkaz, sosyal medyanın sağladığı görünürlüğün tek başına tanı koyma aracı olmadığını şu şekilde hatırlattı: "Sosyal medya sayesinde bazı bireyler ilk kez kendini anlaşıldığını hissedebilir ve bu kıymetlidir. Ancak tanı koyma süreci yalnızca algoritmalara değil, ruh sağlığı profesyonellerine bırakılmalıdır. Bireyler, dikkat ve odak sorunlarının yaşam kalitesini ciddi şekilde etkilemeye başladığını fark ettiklerinde mutlaka bir psikiyatri uzmanına başvurmalıdır."