Tuncay Epçeliden

Demans Alzheimer Hastalığı

Uzm.Dr.M.Tuncay EPÇELİDEN'in 'Demans Alzheimer Hastalığı' adlı köşe yazısı

YAŞLILIK

●Ülkemizde toplumun %7,5 i 65 yaş üstü
●Yaşlılar artıyor. Buna bağlı yaşlılık hastalarıda artıyor.
●Özelliklede Bunama hastalığı Demans artıyor.
●Ülkemizde 400.000 civarında Alzheimer Demans hastası olduğu sanılmakta

TANIM :DSM IV

●Mesleki veya sosyal işlevsellikte yetersizliğe neden olacak kadar şiddette multiple kognitif kayıp..
●Bellek ve diğer koğnitif alan tutulmalı
●Deliryum dışlanmalı.
DELİRYUM (Akut Organik Beyin Sendromu)
●Konfüzyon, bilinç durumunda bozukluk,
●emosyonel labilite,
●halüsinasyonlar ya da ilüzyonlar
● uygunsuz, dürtüsel, gerçek dışı ve sert davranışlarla süren, akut, geri dönüşümlü mental bozukluk.
deliryum
●Etyopatogenez
●Genellikle etyolojik faktörler, hastanın bazla durumuna, da bağlı olarak birden fazladır. İleri yaşta, stres ve akut hastalıklardan daha fazla etkilenildiği için, ileri yaş en önemli risk faktörlerindendir. Yaşlılarda albumin seviyelerinin düşmesiyle ilaçların yan etkilerine, toksisitelerine daha hassas hale gelirler.
Belirti ve Bulgular
●Bilinç bozukluğu (çevredekileri algılamada zorluk), dikkati odaklama, sürdürme ve değiştirmede zorluk
●Algıda bozukluk (hafıza problemleri, dezoreantasyon, konuşma bozukluğu), mevcutsa daha önceden ya da o an var olan demansla ilgisiz bir algı bozukluğunun gelişimi
●Bozuluğun kısa bir zamanda gelişmesi (genellikle saatler ya da günler içinde) ve gün içinde dalgalanma
DEMANS ==bunama
●Yaşlılarda en sık sebebi ALZHEİMER HASTALIĞIDIR.(2/3ü )
●Sinsi başlayan ve yavaş yavaş artan unutkanlık.
●Yeni bilgileri öğrenme veya dahaönce öğrenilmiş bilgileri hatırlama becerisinde bozulma
●Eskileri hatırlar ama dün ne yedi kiminle hatırlayamaz.
●Konuşma bozulur Daha çok “ŞEY ŞeY kelimesi kullanır.
●Boş konuşur çok eskileri anıları tekrar tekrar anlatır.

ALZHEİMER

●İLK SEMPTOM= Yeni edinilmiş bilgiye ait bellek bozukluğudur.
●Eski olaylara ait bellek daha az etkilenir.
●Lisan
●Soyut düşünme,yönetici işlev bozukluğu
●Hezayan(Ör.Yakınlarının zehirleyeceğini düşünme) depreyon,ajitasyon. Psikoz
●Rigidite ,ayak sürüme,dengesizlik
●İlerleyicidir. Tam Bağımlılık.sonrası 4-16 yılda ex

DİĞER DEMANSLAR

●Frontotemporal Demans= PİCK HASTALIĞI. Kişilik değişikliği,konuşma bozukluğu ilerleyici.Tau Proteini içeren beyinde cisimler
●Parkinson hastalığı demansı
●LEWY cisimciği demansı
●HUNTİNGTON Hastalığı
●Serobro Vaskuler Hastalıklarda demans
●Kalıtsal hastalıklarda
●Prion Hastalığı(Creutzfeldt Jakob )Sünger beyin ve uyku hastalığı

Unutmak hatırlamak

demans

●İlerleyen yaş gecikmeli hatırlamada güçlük, azalmış bilişsel esneklik ve bellek ile bazı görsel mekansal becerilerde bozulmayla ilişkilendirilebilir
● Normal şartlarda; ilerleyen yaş ile birlikte seyreden bu gibi zihinsel değişiklikler bir takım ip uçları ve hatırlamayı kolaylaştıracak yollar kullanılarak telafi edilebilir

●Bunlardan en sık görülen Alzheimer Hastalığı (AH) ilerleyici bir nörolojik hastalıktır.
●Klinik olarak incelediğinde AH bilişsel ve işlevsel düzeyde ilerleyici bir kötüleşme ve hafıza ile diğer entellektüel faaliyetlerde belirgin bozulma olarak karşımıza çıkar

●Alzheimer Hastalığı için beyinde asetil kolin azalması bir neden olarak bilinmektedir.
●Yapılan çalışmalar AH hastalarının beyinlerinin dış yüzeyinde nedeni bilinmeyen anormal protein birikimi olduğunu ve buna bağlı olduğu düşünülen hücre kaybı ve hücreler arası bağlantıların kaybolduğu görülmüştür

Alzheimer Evreleri

●Erken Evre=Ev dışı hayatlarında sorun yaşarlar
●Orta Evre=Ev dışı aktivetelerinde tamamen bağımlıdır.ev içinde problemler başlamıştır.
●İleri evre= Son evre. Kendini bile tanımaz ,Yatağa bağımlı hale gelir. Beslenme PEG

belirtiler

●Unutkanlık: Eşyaların yerleri (gözlük, cüzdan gibi), tanıdığı insanların isimlerini veya yüzlerini, bir işi yapıp yapmadığını unutur. Bunlar günlük hayatın hızlı akışında hepimizin yaşadığı unutkanlıklar gibi gözükmektedir,
● Alzheimer hastaları eşyalarını uygunsuz yerlere koyarak ya da uygun yerde aramayarak hiç bulamaz.
●İnsan ve nesne isimlerini hatırlayamaz. Yeni tanıştığı insanları hatırlayamaz, soruları cevaplarını aldığını unutarak tekrar tekrar sorar ya da söylediğini unutarak aynı cümleyi tekrarlar

Günlük yaşam aktivitelerini etkileyen hafıza kaybı:
Kendine bakım, yemek yeme düzeni ve adabı, tuvalet kontrolü gibi temel becerilerde kayıp olabilir.

Kazanılmış becerilerin kaybı

● Sık sık yemeği ocakta unutarak yakmak,
● Araba kullanırken tehlike doğuracak beceri kaybı,
●Markette para sütü hesaplayamamak gibi kazanılmış bir takım becerilerin kaybı sadece 'unutkanlık'la açıklanamayabilir.
●Yeni becerileri öğrenemez hale gelir; örneğin cep telefonu ya da bankamatik kullanmayı öğrenememe gibi. Bu durumda bir ev hanımı artık yemek yapamaz, bir terzi artık dikiş dikemez hale gelebilir.

İletişim:

●Bazen bir tanıdığın adını istenildiği anda hatırlayamayıp bir süre sonra hatırlamak doğal karşılanabilir.
●Kelime bulmada güçlükler ortaya çıkar; bu insan ismi olabileceği gibi akıcı konuşmasını kesintiye uğratacak şekilde nesne isimlerini bulma da olabilir.
● Kişi cevabını almış olmasına rağmen sorduğu bir soruyu hem cevabını hem de sorduğunu unutarak tekrar tekrar sorabilir
●Eskisine kıyasla daha kısıtlı sayıda kelimeyle ve daha zayıf bir gramer yapısıyla kendini ifade eder hale gelebilir.
● Uzun konuşmaları takip etmekte zorlanabilir.

Oryantasyon bozuklukları:

●Haftanın hangi gününde, ayın kaçında olduğunu bilemeyebiliriz fakat sonra takvim bilgilerine uyum sağlarız. AH hastaları ise yıl, ay ve gün gibi zamansal bilgileri kaybeder.
● Bu durumda günlük aktüel olayları takip etmekte başarısız hale gelir.
● Kişi bulunduğu yeri karıştırabilir ya da nerede olduğunu bilemez hale gelebilir.
●Kişi kendine dair bilgilerde de kayıp yaşayabilir. Örneğin doğum tarihini, yaşını bilemeyebilir.

Muhakeme güçlüğü:

●Karşılaştığı herhangi bir durumu mantık çerçevesinde yargılayamayabilir. Karar vermekte güçlük çekebilir.
●Görünenin altında yatanı kavrama (soyut düşünme) güçlüğü
●Davranış değişiklikleri:
AH hastaları ani davranış değişiklikleri gösterebilir, bunlar duruma uygunsuz olabilir; nedensiz ani sinirlenmeler gibi. Gördüğü gündüz hayalleri ya da duyduğu sesler nedeniyle korkup ajite davranışlarda bulunabilir
Kişilik değişiklikleri:
Şüpheci, sinirli, huzursuz ya da tamamen ilgisiz bir kişi haline gelebilir.

TEDAVİ

●Semtomları bir süre giderebilir veya kötüleşmeyi yavaşlatabilir.
●Günlük yaşam kalitesini düşüren unutkanlık ve ilişkili beceri kayıplarını durdurmayı hedefleyen bir tedavi yaklaşımı izlenir. Hastalığın nedeni olan asetil kolin azalmasını engellemek üzere medikal olarak asetil kolin esteraz inhibitörü verilir

●Hastalığa eşlik eden davranış değişiklikleri, uyku ve yeme düzensizliği gibi problemlerin kontrolünü sağlamak ve bu sayede hastayı ve hastalığı daha stabil hale gelmesini sağlamak için psikiyatrik yardım tedaviye eklenmektedir.
● Hastalığın stabilizasyonunu ve hastanın konforunu sağlamakta önemli katkıları olduğu bilinen düzenli beslenme ve düzenli uyku tedaviye oldukça yardımcıdır.