Rabia Yüncü

BAĞIRSAK SAĞLIĞI İÇİN BESLENME

Rabia Nur Yüncü'nün 'BAĞIRSAK SAĞLIĞI İÇİN BESLENME' adlı köşe yazısı

Bağırsaklar, vücudumuzda sindirim ve emilim görevini üstlenirler bu görevlerin yanı sıra bağırsaklarımızda sağlıklı yaşam için olmazsa olmaz çok sayıda mikroorganizma bulunur. Her organın kendine özel mikrobiyotası (flora) vardır. Mikrobiyota denildiğinde akla ilk gastrointestinal sistem (bağırsak sistemi) gelmektedir. Bağırsaklarımızdaki yararlı mikroorganizmalar, insan fizyolojisinin korunmasında, biçimlenmesinde, sürdürülmesinde, dengeli olmasında aktif rol oynar. Bağırsak mikrobiyotası en fazla mikroorganizma ve sinir hücresini içermesinden dolayı ‘ikinci beyin’ olarak adlandırılır. Bağışıklık sistemi fonksiyonlarında ve metabolizmanın düzenli işleyişinde bağırsak mikrobiyotası önemli bir faktördür ve çevresel faktörlerden etkilenmektedir. Yapılan çalışmalar da bağırsak mikrobiyotasının kanserler, tip 2 diyabet, Alzheimer gibi kronik hastalıklarla ilişkili olduğunu göstermiştir. Yapılacak bazı müdahalelerle bu hastalıkların önlenmesi mümkün olabilir fakat bu konuda daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır. Sağlıklı bağırsak florasına sahip olmak bireyi bebeklikten yaşlılığa her dönemde belirli hastalıklardan korumada çok önemlidir. Doğum şekli bebeğin mikrobiyotasının gelişmesinde ilk basamaktır diyebiliriz, vajinal yolla doğan bebekler annenin vajinal ve dışkı bakterileri ile kolonize olurlar. Daha sonra bebeği anne sütüyle beslemek sağlıklı bağırsak florası için önemlidir. Anne sütü bebeğin ilk 6 ayda ihtiyacı olan besin ögelerinin tamamı karşılayacak bir besin olmasının yanı sıra bebeğin bağırsak kompozisyonu üzerinde belirgin etki gösteren prebiyotik gibi diğer besin ögelerini içerir.

Sağlıklı bağırsak florası için yararlanılan besinler;

Prebiyotikler

Prebiyotik olarak adlandırılan, bakteri içermeyen ama yararlı bakterilerin çoğalmasına yardımcı olan gıda bileşenlerinin bağırsak florasının oluşumu üzerinde önemli etkilerinin olduğu bilinmektedir. Bitkisel besin ağırlıklı diyetle beslenme mikrobiyal floranın oluşmasını sağlar. Bu tür diyetlerde diyet lifi ve sindirilmemiş veya sindirilmeyen karbonhidratlar bolca yer alır ve bağırsaktaki mikrobiyel gelişim için besin maddesi olarak kullanılmaktadır.

Probiyotikler

Probiyotikler, bağışıklık sisteminin dengelenmesinde rol oynayan dost bakterilerdir. Ayrıca zararlı mikroorganizmalarla yarışa girerek onların bağırsak epitellerinden dolaşım sistemine girmesini engellemeye çalışırlar. Probiyotik takviyesi kullanmak bağışıklık sistemi hasatlıklarında önemlidir. Doğrudan bağışıklık yanıtını düzenlemek, bağırsak yüzeyindeki bariyer fonksiyonunu güçlendirmek ve hastalık yapıcı mikrobiyel ajanların büyümesini baskılamak ve böylece bağışıklık dengesinin devamını sağlamak. Probiyotiklerin bağışıklık sistemine olan etkileridir. Probiyotiklerin grip, nezle, sinüzit, orta kulak iltihabı gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisinde başarılı olduğu ve bu hastalıklara karşı koruyucu etkisi olduğu gösterilmiştir.

Diyet posası

Diyette posası; besin emilimini, alkol metabolizmasını, karbonhidrat ve yağ metabolizmasını, dışkı hacmini ve ağırlığını, kalın bağırsak fermantasyonunu, bağırsak yapısını etkiler. Mide boşalmasını geciktirir, yeme isteğini azaltır, ince bağırsakta akışkanlığı azaltarak basit karbonhidratların emilimini azaltır. Diyet posası dışkılama sıklığı ve dışkı ağırlığını arttırarak bağırsakta oluşan artıkların ve toksinlerin hızla dışarı atılmasını sağlar. Doğal posa içeriği en yüksek besin grupları sırasıyla, kurubaklagiller (% 11-26), sert kabuklu meyveler (%5-14), tahıl ürünleri (%4-7.5), sebzeler (%3-4) ve meyvelerdir (%1-2). Çiğ olanlar pişmişlerden, kabuklu olanlar kabuksuzlardan daha çok diyet posası içermektedir. Rafinerizasyon işlemi arttıkça tahılların kepek ve özünün ayrılması ile posa içeriği büyük ölçüde azalmaktadır